Trading mental bir uğraştır, dolayısıyla bu işi icra ederken zihnimizi tam kapasite kullanırız. Zihnimiz ne kadar formda olursa bilgiyi o kadar isabetli işler, o derecede doğru kararlar verebiliriz. Tıpkı bir sporcunun vücut kaslarını formda tuttuğu gibi biz traderlar da zihin kaslarımızı formda tutmalıyız.
Zihnimizi formda tutmanın en iyi yollarından biri de okumaktır. Filozof Rene Descartes’ın dediği gibi “İyi kitap okumak, geçmiş yüzyılların en parlak zihinleriyle sohbet etmek gibidir.” Dünyanın en başarılı insanları, iş ve hayat deneyimlerinden süzdüklerini kitaplaştırıp bizimle paylaşmışlardır. Biz yalnızca çevremizden değil, aynı zamanda bizden önce yaşamış, bizden daha deneyimli ve başarılı insanlardan da öğrenmeliyiz. Öğrenmeye açık olmak, sadece trading’de değil, hayattaki her alanda başarının anahtarıdır.
İyi bir trader, aynı zamanda öncelikle kendisini tanıyan, geniş bir dünya görüşüne sahip, eleştirel düşünebilen, çevresinde ve dünyada olup bitenleri anlayabilen insandır. Piyasalarda başarılı olabilmek için öncelikle doğru bir zihinsel tutum içinde olmalı, doğru düşünmeyi ve karar vermeyi ilke edinmiş olmalıyız.
Küçüklüğümden beri kitap okumayı severim. Son 5-6 yıldır genellikle kurgu dışı kitaplar okuyorum. Kitaplığımda alıp da hala okumadığım onlarca kitap var 🙂 Bu yazıda borsa ve teknik analiz dışında, benim okuduğum, ufkumu genişleten ve kişisel gelişimime katkı sağlamış kitapların isimlerini sizinle paylaşacağım. Bunlar içinde mutlaka okuduklarınız vardır, eğer sizin okuyup da listede yer alması gerektiğini düşündükleriniz varsa lütfen yorumlarda belirtin. Listeye başlayalım:
1- Siyah Kuğu – Nassim Nicholas Taleb
Nassim Taleb, bir matematikçi, filozof ve borsacıdır. Siyah Kuğu teorisinde, geçmişe bakıldığında olasılıksızmış gibi görünen olayların meydana geldiklerinde dünyayı nasıl etkilediklerini anlatan harika bir kitap yazmış. Bu tarz olaylar, özellikle finansal piyasalarda sıkça meydana geldiğinden, traderlar olarak onların farkında olmalıyız. Taleb, kitabında çarpıcı bir örnek verir. Özetle: Her gün çiftçi tarafından günün aynı saatinde beslenen hindi, geleceğine baktığında hayatından emin ve mutludur. Ta ki yılbaşından bir gün önce aynı çiftçi tarafından kesilene kadar!
2- Antikırılganlık – Nassim Nicholas Taleb
Taleb’den yine enfes bir kitap. Düzensizlik ve kaostan nasıl faydalanılması gerektiğine dair güzel bir teorisi var. Antikırılganlık, hasar almamak veya dayanıklılık demek değildir. Antikırılgan olmak demek zarar göreceğin durumdan daha güçlü çıkmak demektir. Örneğin, havacılık endüstrisi antikırılgan bir endüstridir. Her bir uçak kazası, havacılık sektörünü daha güvenli yapar çünkü kazalardan sonra uçaktaki veya sistemdeki yumuşak karın bulunur ve o zayıflık güçlendirilir. Aynı fikir, kişisel finans ve özel hayatımıza da uygulanabilir. Örneğin portföyünüzü yaparken olası krizlerden olumlu etkilenecek finansal enstrümanlar ekleyebilirsiniz.
Taleb’in kitaplarındaki üslubu yer yer ağır, yer yer keyifli olabiliyor. Konuyla ilgili öncelikle şu podcast bölümünü dinlemenizi şiddetle tavsiye ederim.
3- Düşün ve Zengin Ol – Napoleon Hill
Hayır, tabi ki sadece düşünerek zengin olmayacaksınız! Kitap da onu iddia etmiyor zaten ancak zenginliğin ve başarının zihinde başladığını iddia ediyor. Napoleon Hill bu kitabı 1930’lu yıllarda yazmadan önce o dönemin en başarılı, en zengin insanlarını araştırmış, onlarla yıllarını geçirmiş. Kitabında da bu insanlardan öğrendiklerini ve gözlemlediklerini formülüze ederek anlatmış. Kitabın ismi kulağa çok dandik gelse de içeriği öyle değil. Benim için ufuk açıcı, başucu bir kitaptır.
4- Atomik Alışkanlıklar – James Clear
Atomik Alışkanlıklar, dünya çapında çok satan, popüler bir kitap. Yazar, yeni alışkanlıklar edinmenin kolay ve bilimsel yollarını anlatırken, kötü alışkanlıklardan nasıl kurtulabileceğimizi de anlatıyor. Alışkanlıklarımızın bugün bulunduğumuz konumun sorumlusu olduğunu itiraf edecek olgunluğa eriştiğimize göre, kötü alışkanlıkları iyilerle değiştirmenin tam zamanı olduğunu da biliyoruz demektir.
5- Ustalık – Robert Greene
Robert Greene, çağımızın en etkili düşünce insanlarından biridir. Bu kitabında herhangi bir konuda ustalaşmak için hangi süreçlerden geçilir, çaylaklık nedir, ustalık nedir gibi konuları işliyor. Bugün usta (master) olarak tanımladığımız kişilerin ne gibi aşamalardan geçtiğinden örnekler vererek ustalığa giden yolu bize tarif ediyor. Roma bir gecede kurulmadı, Michelangelo en ünlü eserlerini yapmadan önce yıllarca çaylaklık yaptı.
6- Pürdikkat – Cal Newport
Sevdiğim bir söz var, şöyle der: “Neye odaklanırsanız ona dönüşürsünüz.” Bir şeye dikkatini vermenin çok zor olduğu günümüzde odaklanma becerisini geri kazanmanın yöntemlerini öğreneceksiniz. Özellikle sosyal medya ve televizyon, gün içinde asıl önemli olana odaklanmamızı engelliyor. Cal Newport bu duruma dikkat çekerek pratik çözümler öneriyor. Özellikle öğrenciler için tavsiye olunur.
7- Orijinaller – Adam Grant
Favori yazarlarımdan biri de Adam Grant. Wharton Üniversitesinde örgütsel psikoloji profesörü olan Grant, başarıya ulaşmış orijinal insanlardan ilham veren örnekler paylaşıyor. Özetle der ki: Başlamak için mükemmel zamanı, mükemmel fikri ya da ürünü bekleme. Sadece başla, çokça üret ve geliştirmeye devam et. Kendisinin TED konuşmasını Türkçe altyazı seçeneğiyle şuradan izleyebilirsiniz. Şiddetle tavsiye.
8 – Ye O Kurbağayı – Brian Tracy
Brian Tracy en sevdiğim kişisel gelişim yazarıdır ve tüm kitaplarını tavsiye ederim. Eğer işleri erteleme huyunuz varsa bu kitap size faydalı olacaktır. “Ye O Kurbağayı”, İngilizce’deki “En zor işi en önce yap ki diğerlerini yapmak kolaylaşsın” anlamına gelen “Eat That Frog” deyiminden geliyormuş.
9- At Bu Golü – Brian Tracy
Dandik isimli bir başka güzel kitap 🙂 Orijinal adı “Goals” yani “Hedefler” Ancak herhalde önceki kitap “Ye O Kurbağayı” çok satınca bunu da böyle pazarlamışlar. Hedef belirleme ve hedeflere ulaşma konusunda güzel bir rehber.
10- Bilinçaltının Gücü – Joseph Murphy
İki türlü zihnimiz var, bilinçli zihin ve bilinçaltı zihin. Hayatımızı ise büyük oranda bilinçaltı düşüncelerimiz yönetiyor. Kararlarımızın çoğunu üzerinde çok fazla düşünmeden bilinçaltı zihnimizle veriyoruz. Bir işin yapılabileceğine önce inanmamız gerekiyor. Bu konuda da iş bilinçaltımıza düşüyor. Eğer bilinçaltımız, bilinçli olarak yapmak istediğimiz şeyi kabul etmiyorsa, o işte başarılı olmamız mümkün değil. Henry Ford’un sevdiğim bir sözü var: “Bir şeyi yapabileceğini veya yapamayacağını düşünüyorsan, her ikisinde de haklısın.” Kitapta anlatılan her hikayeye inanmamış olsam da bilinçaltı zihnin gücüne inanıyorum.
11- 80/20 Kuralı – Richard Koch
İtalyan iktisatçı Vilfredo Pareto tarafından ortaya atılan fikre göre sonuçların %80’i, gösterilen çabanın %20’sinden gelir. Buna göre zamanımızı ve enerjimizi toplam işin %20’sine odaklarsak, sonuçların %80’ini halletmiş oluruz. Üretkenlikle ilgili güzel bir kitap.
12- Kara Kutu Düşünme Modeli – Matthew Syed
Uçaklardaki kara kutunun kazaları önlemede nasıl kullanıldığını duymuşsunuzdur. Kitabın özü de başarısızlıklardan ders alarak bireyleri değil, sistemi sorgulamak ve iyileştirmek üzerine. Trade kayıplarınızı değerlendirirken kullanabileceğiniz bir yöntem. Özellikle çalışanlara ve iş insanlarına tavsiye olunur.
13 – Zengin Baba, Yoksul Baba – Robert Kiyosaki
Listeyi bu efsaneyle bitirelim. Bana yatırım yapmaya ve trading’e başlamada en büyük motivasyonu bu kitap vermiştir. Hala okumayan varsa hemen bugün başlasın.
Dostlar, liste uzar da uzar. Okuyup da uzatmamak için listeye eklemediğim, alıp da okumadığım bir sürü kitap var. Kitaplar zihnimizin gıdasıdır, onu beslemeyi ihmal etmeyelim. Ne demişler “Garbage in, garbage out” yani “Çöp girerse, çöp çıkar“. O yüzden zihninizi neyle meşgul ettiğinize dikkat edin. Şimdilik bu kadar olsun, ileride yeni bir liste yaparım. Görüşmek üzere, kitapla kalın 🙂