Bir trader piyasalarda yalnızca parasal sermayeye değil, zihinsel sermayeye de ihtiyaç duyar ve her iki sermaye de zamanla tükenme riskiyle karşı karşıya kalır. Trading’de çoğu trader’ın ilk başlarda yaşadıkları zorluklar ve başarısızlıklardan dolayı vazgeçtiğini duymuşsunuzdur. Çoğu zaman, traderlar parasal sermayeleri tükendiğinden değil, zihinsel sermayeleri tükendiğinden vazgeçerler. Peki nedir bu kadar önemli olan zihinsel sermaye ve onu nasıl koruruz?
Zihinsel sermaye (mental capital) kişinin duygusal ve psikolojik sağlık durumudur. Trading sadece grafikler, ekonomik haberler, bilançolar, indikatörler demek değildir. O, insan psikolojisinin de dahil olduğu zorlu ve karmaşık bir süreçtir. Bir traderın zihinsel sermayesi, duygusal zekası, öz güveni, öz imajı, öz disiplini, şartlara uyum sağlayabilirliği, sabrı ve genel psikolojik durumunun toplamıdır. Bu sermaye, belirsiz ve zaman zaman çalkantılı piyasada hayatta kalmamıza yarayan en önemli varlığımızdır.
Üst üste stop olan işlemlere girdiğinizde parasal sermayenizden kaybetmekle birlikte, zihinsel sermayenizden de kaybedersiniz çünkü öz güveniniz ve öz imajınız (kendinizi görme biçiminiz) hasar alır. Bu durum bir an önce kaybedilen parayı geri kazanma dürtüsüne yol açabilir (disiplin ihlali) ve haklı çıkma dürtüsüyle birlikte trendin tersine işlemlere (şartlara uyumsuzluk) girebilirsiniz. Sonuç, daha büyük kayıplar, daha hasarlı zihinsel sermaye…
Zihinsel sermayeyi riske atan durumlar ve Koruma yöntemleri
Zihinsel sermaye bu kadar önemliyse onu riske atan durumları anlamalı ve onu korumayı öğrenmeliyiz.
1-Duygusal Tepkilerle İşleme Girmek
Zihinsel sermayeyi tanımlarken duygusal zekadan bahsettik. Bir trader hissettiği duyguların farkında olmalı ve bu duyguları tetikleyen gelişmeleri anlamalıdır. Coşku veya korku ile girilen işlemler genellikle hüsranla sonuçlanır çünkü üzerinde iyi düşünülmeden acele ile alınmış kararların ürünleridir. Bu tarz işlemler hep parasal hem duygusal sermayenin baş düşmanlarıdır. Korunmanın yolu iyi bir trade planı hazırlamaktır.
2- Piyasa Koşullarını Tanımlamada Yapılan Yanlışlar
Her gün trade etmek için iyi bir gün olmayabilir. Bazı günler piyasa hareketli, bazı günler durgundur. Bazı günler trend devam eder, bazı günler geri çekilmeler yaşanır. Bazı günler büyük haberler vardır, bazı günler piyasayı hareket ettirecek bir gelişme yoktur. Farklı zaman dilimleri farklı sinyaller veriyorsa o gün testere olması muhtemeldir. Piyasa koşullarını tanımlamak, ne zaman trade edileceğini, ne zaman kenarda bekleneceğini anlamak için elzemdir.
3- Duygusal Zorluklar Yaşanan Günler
Herkesin hayatında inişler çıkışlar vardır. Güne kötü başlamış, ya da can sıkıcı bir haber almış olabilirsiniz. Bu tür günlerde karar kaliteniz duygusal durumunuz nedeniyle kötüleşebilir. Kendinizi tekrar iyi hissedene kadar işleme girmekten kaçınmak iyi bir fikir. Meditasyon ve mindfulness egzersizleri kontrolü geri kazanmanıza yardımcı olabilir.
4- Şansını Fazla Zorlamak – Overtrading
İyi traderlar bir setupta ustalaşıp onu sabırla bekleyenlerdir. Ustası olmadığınız setupları zorlamak, bir günde çok fazla işleme girip çıkmak (overtrading) zihinsel sermayenize zarar verir. Şansını fazla zorlamak, genelde işlemlere yüklediğimiz anlam ve beklentiler ile ilgilidir. Bu yazıda bu konudan bahsetmiştim. Zihinsel kontrol kayboldukça rövanş tradeleri, aşırı trade etmek gibi ölümcül hatalar üst üste gelir ve zihinsel sermaye hızla erimeye başlar. Piyasadaki edge’inizi bulmalı ve yalnızca onu trade etmelisiniz. Bkz: Trading Edge.
5- Birden Fazla İşi Aynı Anda Yapmak
Odağını birden fazla şey üzerine yoğunlaştırmak hiçbir şeye odaklanamamakla sonuçlanır. Aynı anda girilen çok sayıda işlem, birden fazla kaynaktan haber takip etmek, sosyal medyada çok fazla takılmak, çalışırken trade etmek, yolda trade etmek gibi multi-tasking işler trade kalitenizi olumsuz etkiler.
6- Aşırı Pozisyon Büyüklüğü
Zihinsel sermayeyi aşırı pozisyon büyüklüğü kadar etkileyen başka bir şey olduğunu sanmıyorum. Aşırı kaldıraç kullanımı veya aşırı büyük stop loss trade yönetimini zorlaştıracak ve dürtüsel kararlar almanıza sebep olacaktır. Dürtüsel karar = zihinsel sermaye hasarı. Normalde tutacağınız bir işlemi sırf ekranda görünen kârı kaybetme korkusuyla kapattığınız ve işlemin daha sonra beklediğiniz yönde devam ettiğini gördüğünüz oldu mu? Ya da fiyat dönerse büyük para kaybederim korkusuyla huzursuz geçen saatler? Bu tür durumlar normalde yapmayacağınız şeyler yapmanıza sebep olur ve neticede öz disiplin geliştiremezsiniz. İyi trader, tek seferde zengin olma hayali kurmaz, tekrarlanabilir işlemlere girerek zamanla sermayesini büyütür.
7- İşlem Sonrası Analizi
Zihinsel sermayeyi korumanın en iyi yollarından biri işlem sonrası analizi yaparak stratejiyi ve uygulamayı iyileştirmektir. Yapacağınız işlem sonrası analizler, stratejinizdeki eksikleri kapatmanızı ve işlem yönetiminizi iyileştirmenizi sağlayacaktır. Tekrarlanabilir işlemler için işlem sonrası analizi yapmak şarttır. Aşağıdaki yazıda işlem sonrası analizini detaylı anlattım. Mutlaka okuyun.
Evet dostlar, bu yazıda zihinsel sermayeyi trading perspektifinden inceledim. Bu konudaki ilk Türkçe kaynak bu yazı oldu. Zihinsel sermaye geniş bir konu ve hayatın diğer alanlarında da geçerli. Daha fazlası için “Mental Well Being” olarak internette arama yapabilirsiniz.
Zihinsel sermayemiz, aynı parasal sermayemiz gibi piyasalarda sürekli kullandığımız, eksildikçe yerine koymamız gereken bir varlığımız. Belki de parasal sermayemizden çok daha kıymetli. Ona iyi bakın, görüşmek üzere.
Yazıyı faydalı bulduysanız beğenip paylaşarak destek olabilirsiniz.
Bir Cevap Yazın